به گزارش ایسنا، چند سال گذشته بود که جسد یک شهروند قزوینی در یکی از خرابه‌های متروکه شهر، اما و اگرهای بسیاری را در ذهن مردم به وجود آورد. فوتی که بعدها اعلام شد، به دلیل عفونت مزمن HIV صورت گرفته و متوفی پناهگاهی جز خرابه‌های شهر نداشته است. از همان زمان به بعد بود که دستگاه‌های متولی نگاه خاص و ویژه‌تری نسبت به این بیماری پیدا کردند. ایسنا در این گزارش، به بررسی وضعیت این بیماری در قزوین و همچنین نقش دستگاه‌های دولتی و متولی پرداخته است.
مروری بر تاریخچه ایدز در ایران
اولین نشانه‌ها از آمار ایدز در ایران به اواسط دهه ۶۰ (۱۹۸۰) بازمی‌گردد، زمانی که نخستین موارد این بیماری شناسایی شد. اولین بیمار مبتلا به HIV در ایران، پسری بود که در سال ۱۹۸۶ به هموفیلی مبتلا شد. این کودک از فرآورده‌های خونی آلوده وارداتی از خارج از کشور استفاده کرده بود و همین موضوع سبب شد تا زنگ خطر این بیماری به صدا درآید.
از آن زمان ایران شاهد موج بالایی از عفونت HIV به ویژه در بین افرادی که مواد مخدر تزریق می‌کنند، بوده است. اولین مورد از انتقال HIV از طریق مواد مخدر در سال ۱۹۸۹ در کشور شناسایی شد.
در دهه‌های بعد، به‌ویژه در دهه ۱۳۷۰ نیز انتقال ایدز بیشتر در میان مصرف‌کنندگان مواد مخدر تزریقی که از سرنگ‌های مشترک استفاده می‌کردند، مشاهده شد. این گروه به عنوان یکی از مهم‌ترین گروه‌های در معرض خطر شناخته شدند و شیوع ایدز در میان آن‌ها به سرعت افزایش یافت.
در راستای مراقبت‌های پیشگیرانه و ارتقای سلامت افراد مبتلا به HIV در ایران مرکز تحقیقات ایدز ایران که یکی از مراکز پیشروی پژوهشی در زمینه پژوهش‌های پایه و مبتنی بر جامعه در ایران است و زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی تهران قرار دارد، به ریاست دکتر «مینو محرز» از سال ۱۳۹۴ فعالیت خود را آغاز کرد.
بر اساس جدیدترین آمار ایدز در ایران که در نیمه نخست سال ۱۴۰۳ به ثبت رسیده است و توسط معاونت درمان بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت ارائه شده است، تخمین زده می‌شود که ۴۴ هزار و ۱۰۵ فرد مبتلا به ایدز مزمن در کشور وجود داشته باشد. آمار این بیماری در کشور حاکی از آن است که در نیمه نخست سال ۱۴۰۳ تعداد مبتلایان شناسایی شده از سال ۱۳۶۵ تا سال ۱۴۰۳ بالغ‌بر ۲۴ هزار و ۷۶۰ نفر بوده است و از این تعداد ۱۹ هزار و ۸۶۹ نفر خدمات مربوط به مراقبت و درمان اچ‌آی‌وی را دریافت نموده‌اند و تعداد ۱۹ هزار و ۶۵ نفر تحت درمان قرار دارند. کل موارد مثبت شناسایی شده نیز در این بازه زمانی تا کنون ۴۸ هزار و ۱۷ نفر بوده و مرگ ۲۳ هزار و ۲۵۷ نفر آن‌ها ثبت شده است.
سهم مبتلایان به ایدز بر اساس جنسیت به این صورت بوده است که تا پایان نیمه نخست سال ۱۴۰۳ حدود ۳۲ درصد موارد ابتلا به ایدز را زنان و ۶۸ درصد را مردان تشکیل می‌دهد. آمار ایدز در ایران در رابطه با گروه سنی حاکی از آن است که بیشترین میزان مبتلایان به ایدز با سهم ۷۳ درصد در گروه سنی ۲۰ تا ۴۵ سال قرار دارند.
در استان قزوین بالغ‌بر ۳۰۰ بیمار مبتلابه ایدز داریم که متأسفانه به دلیل پنهان‌کاری مسئولان در خصوص ارائه آمار دقیق، با یک ناآگاهی اجتماعی در این زمینه روبه‌رو هستیم، ناآگاهی که سالیانه سلامت ۱۰۰ شهروند جدید را به خطر می‌اندازد.
ایسنا در این گزارش به مصاحبه با چند بیمار مبتلا به ویروش HIV پرداخته است تا درباره نگرانی‌ها و دغدغه‌هایشان بیشتر بشنود.
این برای بار چندم است که با بیماران مبتلا به عفونت HIV مصاحبه می‌کنم. همه آن‌ها بدون استثناء اضطرابی در چشم دارند و گاه شرمگین از شناسایی، نزدیکشان که می‌شوی، خود را جمع می‌کنند. می‌ترسند، صدایشان می‌لرزد و همین چند نشانه ساده پیداست که بفهمیم افراد مبتلا به این بیماری به چه درد و رنج روانی مبتلا هستند.
ناآگاهی عاملی بر قربانی ایدز شدن
فرزانه بانویی است که به دلیل اعتیاد و تزریق دچار ایدز شده است. وی در خصوص نحوه ابتلایش به این بیماری می‌گوید: زمانی که ازدواج کردم همسرم اعتیاد داشت و وقتی که دید من مانع خوش‌گذرانی‌هایش هستم، چند ماه پس از ازدواجم سعی کرد که من را هم گرفتار اعتیاد کند.
وی با بیان اینکه، همسرش کارگر روزمزد بوده است، بیان می‌کند: ۶ سال بعد از ازدواجمان مصرف بالایی پیدا کردیم، از طرف خانواده‌ها طرد شدیم و تنها و بی‌کس در یکی از شهرک‌های حاشیه‌نشین قزوین زندگی می‌کردیم تا اینکه همسرم یک شب به دلیل مصرف بالا اور دوز کرد و به رحمت خدا رفت.
این بانوی قزوینی ادامه می‌دهد: چندین بار بعد از مرگ همسرم سعی کردم با خانواده‌ام ارتباط بگیرم اما متأسفانه من را به حریم خانواده راه ندادند و مجبور بودم که مستقل باشم اما به هرکجا که برای کار مراجعه کردم، کسی به من اعتماد نداشت.
فرزانه می‌گوید: گاهی برای امرار و معاش مجبور به تن‌فروشی می‌شدم و عاقبت همین کار بلایی خانمان‌سوزتر از اعتیاد بر سرم آورد. فرزانه که مثل دیگر بانوان، ایدز و بیماری‌های این‌چنینی برایش یک تابو است، بیان می‌کند: هیچ‌وقت فکرش را نمی‌کردم که روزی به ایدز مبتلا شوم.
شروین یکی دیگر از شهروندان است که سه بار سابقه خودکشی ناموفق داشته است، وی به ایسنا می‌گوید: ناآگاهی اصلی‌ترین عامل ابتلای من به این بیماری بوده است، ترس، افسردگی و برچسب زدن‌های اجتماعی باعث شده تا قدرت مقابله با افراد جامعه را نداشته باشم.
وی ادامه می‌دهد: البته روحیه‌ام این روزها خیلی بهتر از قبل شده و باید بپذیرم که با ایدز هم می‌توان زندگی کرد اما گفتن این حرف‌ها به ظاهر ساده است.
این جوان قزوینی که به دلیل انتقال خون آلوده، به ویروس اچ‌آی‌وی مبتلا شده است، تصریح می‌کند: جامعه امروز نیازمند اطلاع‌رسانی و آگاهی است. باید باور کنیم که ایدز بسیار از آنچه فکرش را می‌کنیم، به ما نزدیک‌تر است.
سن ابتلاء به ایدز در قزوین چقدر است؟
بسیاری از کارشناسان حوزه سلامت معتقدند، ۸۰ درصد مبتلایان به ایدز از بروز اختلالات روانی بیش از درد و رنج ناشی از خود بیماری رنج می‌برند و از درمان خود ترس دارند. در همین راستا به سراغ مهدی زارعی، مسئول بیماری‌های ایدز و هپاتیت دانشگاه علوم پزشکی قزوین رفتیم.
وی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار می‌کند: سیر و فرآیند ابتلا به ایدز در کشور و به تبع استان قزوین، افزایش یافته است و شاید دلیل آن شناسایی هرچه بیشتر افراد مبتلا پس از کرونا باشد.
این کارشناس حوزه سلامت می‌گوید: آگاهی بخشی در خصوص برخی بیماری‌ها ازجمله ایدز و هپاتیت باعث می‌شود، تابویی که نسبت به این بیماری وجود دارد، شکسته شود و این موضوع مهمی است که امیدواریم در دولت جدید رویکردها نسبت به این بیماری تغییر کند.
این کارشناس سلامت خاطرنشان کرد: بیمارانی که مبتلا به این بیماری می‌شوند، به لحاظ روانی، دارای یک سری اختلالات هستند و ترس از دست دادن اطرافیان به درد و رنج این افراد در جامعه اضافه می‌شود.
زارعی بیان می‌کند: در دهه گذشته بیشترین نرخ ابتلا به ایدز از طریق تزریق بوده است اما امروز شاهدیم که بیشترین دلیل ابتلا از طریق رفتار پرخطر جنسی است ضمن اینمه میانگین سنی ابتلا به ایدز در قزوین بین ۲۵ تا ۴۰ است اما در سال گذشته ۲ مورد ابتلای زیر ۱۸ سال داشته‌ایم که این موضوع زنگ خطر این بیماری در بین نوجوانان و دانش‌آموزان را به صدا درآورده است.
این کارشناس سلامت در پایان خاطرنشان می‌کند: تمامی روند درمان این بیماری رایگان است و در حال حاضر با کمبود دارویی مواجه نیستیم.
اعتیاد عامل مهم انتقال ایدز در قزوین
علی دهباشی‌پور، مدیرکل بهزیستی استان قزوین نیز در این رابطه در گفت‌وگو با ایسنا اظهار می‌کند: بیماری ایدز که از ویروس اچ‌آی‌وی نشئت می‌گیرد، یک بیماری تضعیف‌کننده سیستم ایمنی بدن است.
وی بابیان اینکه ایدز در سال‌های ابتدایی پیدایش این بیماری، بسیار خطرناک بود، می‌گوید: ایدز در حالت عادی کشنده نیست و بیمارانی که مبتلابه این بیماری هستند، می‌توانند با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و درمانی از طول عمر عادی برخوردار شوند.
این مسئول ادامه می‌دهد: شناخت راه‌های انتقال ویروس اچ‌آی‌وی نقش پررنگی در کاهش انتقال این بیماری دارند. بنابراین آگاه‌سازی باید اولویت اول جامعه در پیشگیری و مقابله با این بیماری باشد. در مرحله دوم آنچه در خصوص این بیماری مهم است؛ دوره نهفته بیماری است.
دهباشی‌پور تصریح می‌کند: یکی از بارزترین روش‌های انتقال ایدز در قزوین، اعتیاد و پس‌ازآن ارتباط جنسی محافظت نشده است، از همین‌روی تهیه لوازم پیشگیری از ایدز در بین معتادان مثل سرنگ تمیز و آموزش رفتارهای پیشگیرانه در خانواده‌ها و همچنین نحوه شیردهی و برنامه‌های آگاه‌سازی در دستور کار بهزیستی است.
وی بیان می‌کند: سرپناه شبانه بهزیستی که برای شهروندان و بیماران بلامکان است، فرصت مناسبی را برای آگاه‌سازی این اقشار فراهم می‌کند. غذای گرم، صدور دفترچه بیمه و شناسایی افراد بیمار و مبتلا به ویروس‌های انتقال دهند از اقداماتی است که برای پناه‌جویان مرکز شبانه فراهم می‌شود.
این پزشک ادامه می‌دهد: پنج تیم سیار آسیب‌های اجتماعی در سطح استان و یک «موبایل ون» در سطح شهر قزوین وظیفه شناسایی افرادی را دارند که از لحاظ آسیب‌های اجتماعی از جمله ایدز در معرض خطر هستند. نگاه دولت به بیماران ایدزی نگاهی تسهیلگرانه است و در این راستا بالغ‌بر یک میلیارد و ۲۲۶ میلیون تومان اعتبار برای خدمت‌دهی به بیماران ایدزی استان تعلق گرفته است.
وی همچنین می‌گوید: در کنار خدماتی که ارائه می‌شود، باشگاه مثبت (ایدز)، مرکزی غیردولتی است که، برای حمایت روانی و اجتماعی از مبتلایان به ایدز در سال ۱۳۹۲ راه‌اندازی شده است.
پوشش ۵۳ نفر از بیماران مبتلا به ایدز در بهزیستی قزوین
مدیرکل بهزیستی استان قزوین، بیان می‌کند: یکی از اهداف راه‌اندازی این باشگاه انجام اقداماتی برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری در سطح جامعه بوده است. در این باشگاه، خدماتی ارائه می‌شود که شاید بیماران مبتلابه این بیماری در مراکز بهداشتی درمانی از دریافت آن معذور باشند.
وی ادامه می‌دهد: برگزاری کلاس‌های آموزشی، مشاوره‌های فردی و خانوادگی، توزیع سبد غذایی، کمک‌هزینه‌های پزشکی و دندان‌پزشکی و ارائه کمک‌هزینه تحصیلی به فرزندان و فراهم کردن موقعیت‌های شغلی برای بیماران واجد شرایط و افراد تحت پوشش از اقدامات صورت گرفته در این باشگاه است.
دهباشی‌پور می‌گوید: در باشگاه مثبت ایدز، چندین نوع خدمات ارائه می‌شود؛ یکی از آن‌ها خدمات جسمی به مبتلایان است. در این بخش پای‌بندی به درمان، آگاهی در مورد عفونت‌های این بیماری، نحوه تغذیه، سبک زندگی درست، آزمایش‌های دوره‌ای، مقاومت‌های دارویی، آگاهی در مورد درمان و عوارض درمان مورد توجه قرار می‌گیرد.
وی ادامه می‌دهد: ارائه خدمات بهداشت روانی از دیگر برنامه‌های بهزیستی در باشگاه مثبت است که خدماتی مانند ارائه مشاوره قبل و بعد از تشخیص، نحوه اعلام ابتلا به دیگران، آموزش مهارت‌های ذهنی، تقویت وابستگی‌های اجتماعی و گروهی، شیوه مواجهه با تبعیض، احتمال ابتلا به افسردگی، عوارض روانی عفونت و مرگ صورت می‌گیرد.
دهباشی‌پور بابیان اینکه در باشگاه مثبت ایدز تعداد ۱۳۱ پرونده فعال وجود دارد؛ اظهار می‌کند: بی‌شک تعداد مبتلایان به ایدز در استان بیش از تعداد پرونده‌های ثبت‌شده در بهزیستی است و باید روند شناسایی این افراد با اهتمام بیشتر صورت گیرد.
به گزارش ایسنا، صدها بیمار مبتلا به ایدز وجود دارد که شاید به دلیل تابویی که من و شما برای آن‌ها ساخته‌ایم، فرآیند درمانی خود را به تعویق می‌اندازند؛ تابویی که باید شکسته شود. بیماران ایدزی تفاوتی با دیگر بیماران ندارند زیرا آن‌ها نیز به دلیل آسیب‌های زندگی در معرض بیماری قرار گرفته‌اند و باید به عنوان شهروند به آن‌ها کمک کرد تا بتوانند در یک شرایط محیطی عدالت‌محور زیست داشته باشند.
نظر شما